Ataque sulfático externo en hormigones de presa con formación de thaumasita

Autores/as

  • S. Chinchón-Payá Universidad de Alicante
  • A. Aguado Universidad Politécnica de Cataluña
  • H. W. Nugterenc Delft University of Technology
  • S. Chinchón Universidad de Alicante

DOI:

https://doi.org/10.3989/mc.2015.10513

Palabras clave:

Hormigón de presa, Ataque sulfático, Thaumasita

Resumen


Se han estudiado testigos de hormigón extraídos de diferentes zonas de la presa de Mequinenza (España) descartando la existencia de una reacción expansiva que pudiera afectar a la estructura. Sin embargo, se han observado reacciones expansivas en el hormigón de ciertas zonas próximas a los estribos de dos galerías, como consecuencia de un ataque sulfático externo debido a los compuestos de azufre contenidos en los lignitos que están presentes en los terrenos circundantes. Se ha identificado un conjunto de productos relacionados con el ataque sulfático: yeso secundario, ettringita y thaumasita, además de sales sulfatadas solubles. Las zonas más degradadas del hormigón coinciden con una cristalización abundante de thaumasita (Thaumasite Sulfate Attack–TSA-). El estudio de las muestras de TSA, mediante microscopía electrónica de barrido (SEM) y el método de Rietveld, indicaría que la thaumasita podría haberse formado a partir de la ettringita como medio de nucleación o por precipitación directa a partir de sus componentes en disolución dentro de los poros de la matriz cementicia.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

1. Ayora, C.; Chinchón, S.; Aguado, A.; Guirado, F. (1998) Weathering of iron sulfides and concrete alteration: thermodynamic model and observation in dams from Central Pyrenees, Spain, Cem. Concr. Res. 28 [9], 1223–1235. http://dx.doi.org/10.1016/S0008-8846(98)00137-9

2. Chinchón, J.S.; Ayora, C.; Aguado, A.; Guirado, F. (1995) Influence of weathering of iron sulfides contained in aggregates on concrete durability, Cem. Concr. Res. 25 [6], 1264–1272. http://dx.doi.org/10.1016/0008-8846(95)00119-W

3. Casanova, I.; Agullo, L.; Aguado, A. (1996) Aggregate expansivity due to sulfide oxidation. 1. Reaction system and rate model, Cem. Concr. Res. 26 [7], 993–998. http://dx.doi.org/10.1016/0008-8846(96)00085-3

4. Collepardi, M. (2003) A state-of-the-art review on delayed ettringite attack on concrete, Cem. Concr. Comp. 25 [4–5], 401–407. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(02)00080-X

5. Neville, A. (2004) The confused world of sulfate attack on concrete, Cem. Concr. Res. 34 [8], 1275–1296. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2004.04.004

6. Taylor, H.F.W. (1997) Cement chemistry: Thomas Telford. http://dx.doi.org/10.1680/cc.25929

7. Tian, B.; Cohen, M.D. (2000) Does gypsum formation during sulfate attack on concrete lead to expansion?, Cem. Concr. Res. 30 [1], 117–123. http://dx.doi.org/10.1016/S0008-8846(99)00211-2

8. Santhanam, M.; Cohen, M.D.; Olek, J. (2003) Effects of gypsum formation on the performance of cement mortars during external sulfate attack, Cem. Concr. Res. 33 [3], 325–332. http://dx.doi.org/10.1016/S0008-8846(02)00955-9

9. Chen, J.-K.; Jiang, M.-Q. (2009) Long-term evolution of delayed ettringite and gypsum in Portland cement mortars under sulfate erosion, Constr. Build. Mater. 23 [2], 812–816. http://dx.doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2008.03.002

10. Lee, H.; Cody, R.; Cody, A.; Spry, P. (2005) The formation and role of ettringite in Iowa highway concrete deterioration, Cem. Concr. Res. 35 [2], 332–343. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2004.05.029

11. Diamond, S. (1996) Delayed ettringite formation — Processes and problems, Cem. Concr. Comp. 18 [3], 205–215. http://dx.doi.org/10.1016/0958-9465(96)00017-0

12. Taylor, H.F.W.; Famy, C.; Scrivener, K.L. (2001) Delayed ettringite formation, Cem. Concr. Res. 31 [5], 683–693. http://dx.doi.org/10.1016/S0008-8846(01)00466-5

13. Pavoine, A.; Divet, L.; Fenouillet, S. (2006) A concrete performance test for delayed ettringite formation: Part I optimisation, Cem. Concr. Res. 36 [12], 2138–2143. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2006.09.009

14. Thomas, M. (2003) Occurrences of thaumasite in laboratory and field concrete, Cem. Concr. Comp. 25 [8], 1045–1050. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(03)00134-3

15. Hagelia, P. (2003) Thaumasite and secondary calcite in some Norwegian concretes, Cem. Concr. Comp. 25 [8], 1131–1140. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(03)00143-4

16. Freyburg, E. (2003) Field experiences in concrete deterioration by thaumasite formation: possibilities and problems in thaumasite analysis, Cem. Concr. Comp. 25 [8], 1105–1110. http://dx.doi.org/10.1016/s0958-9465(03)00135-5

17. Sahu, S.; Badger, S.; Thaulow, N. (2002) Evidence of thaumasite formation in Southern California concrete, Cem. Concr. Comp. 24, 379–384. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(01)00090-7

18. Crammond, N. (2002) The occurrence of thaumasite in modern construction - a review, Cem. Concr. Comp. 24 [3–4], 393–402. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(01)00092-0

19. Rodrigues, A.; Duchesne, J.; Fournier, B.; Durand, B.; Rivard, P.; Shehata, M. (2012) Mineralogical and chemical assessment of concrete damaged by the oxidation of sulfide-bearing aggregates: Importance of thaumasite formation on reaction mechanisms, Cem. Concr. Res. 42 [10], 1336–1347. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2012.06.008

20. Mingyu, H.; Fumei, L.; Mingshu, T. (2006) The thaumasite form of sulfate attack in concrete of Yongan Dam, Cem. Concr. Res. 36 [10], 2006–2008. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2006.04.005

21. Ma, B.; Gao, X.; Byars, E.A.; Zhou, Q. (2006) Thaumasite formation in a tunnel of Bapanxia Dam in Western China, Cem. Concr. Res. 36 [4], 716–722. http://dx.doi.org/10.1016/j.cemconres.2005.10.011

22. Crammond, N. (2003) The thaumasite form of sulfate attack in the UK, Cem. Concr. Comp. 25 [8], 809–818. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(03)00106-9

23. The_UK_Government_Thaumasite_Expert_Group (1999) The thaumasite form of sulfate attack: Risks, diagnosis, remedial works and guidance on new construction, in Report of the Thaumasite Expert Group, Department of the Environment, Transport and the Regions: London.

24. Brueckner, R. (2008) Accelerating the thaumasite form of sulfate attack and an investigation of its effects on skin friction, in Civil Engineering. University of Birmingham: Birmingham. PMCid:PMC2919240

25. Aguado, A.; Campos, A.; Chinchón-Payá, S.; López, C.M.; Pardo, F. (2011) Estudio del comportamiento de la presa de Mequinenza. UPC: Barcelona. 254.

26. Buil, J.; Río, F.; Campos, A.; López, C.M.; Aguado, A. (2012) Numerical analysis of Mequinenza Dam, in 24eme Congres des Grands Barrages. Commission Intern. des Grands Barrages: Kyoto. 12.

27. Navarro, J.; Van_Der_Hurk, A. (1992) Mapa Geológico de Espa-a 1:50.000, hoja n° 415 (Mequinenza). IGME, Madrid.

28. Mata-Perelló, J.M. (2009) Recorrido a través del patrimonio geológico y minero de los municipios de Mequinenza/ Mequinensa y Fayón/ Faió (cuenca lignitífera de Mequinenza, Bajo Cinca/Baix Cinca, Bajo Aragón de Caspe/ Baix Aragó de Casp), Revista de Geología serie B 231.

29. Baquer, E.; Caus, E.; Desir, G.; Navarro, J.M.; Panillo, D.; Pocoví, A. (1999) Pinceladas de Geología, Cuadernos de Estudios Caspolinos 24, 23–44.

30. Olivella, À. (2000) Estudi del sofre en combustibles fòssils, in Universitat Politècnica de Catalunya. Departament d'Enginyeria Minera i Recursos Naturals. UPC: Barcelona. PMCid:PMC1301156

31. White, C.M.; Collins, L.W.; Veloski, G.A.; Irdi, G.A.; Rothenberger, K.S.; Gray, R.J.; LaCount, R.B.; Kasrai, M.; Bancroft, G.M. (1994) A study of Mequinenza lignite, Energy & Fuels 8 [1], 155–171. http://dx.doi.org/10.1021/ef00043a027

32. Fulloa, J. (2007) La cuenca lignitífera de Mequinenza: Características del mineral e implicaciones económicas, in I Encuentro de Jóvenes Investigadores en Historia Contemporánea de la AHC, IFC, Editor: Zaragoza. 11.

33. Rietveld, H. (1969) A profile refinement method for nuclear and magnetic structures, Journal of Applied Crystallography 2 [2], 65–71. http://dx.doi.org/10.1107/S0021889869006558

34. Young, R.A. (1995) The Rietveld Method. Monographs on Crystallography: Oxford University Press.

35. Bish, D.L.; Howard, S.A. (1988) Quantitative phase analysis using the Rietveld method, Journal of Applied Crystallography 21 [2], 86–91. http://dx.doi.org/10.1107/S0021889887009415

36. Poole, A.B.; Thomas, A. (1975) A Staining Technique for the Identification of Sulphates in Aggregates and Concrete, Mineralogical Magazine 40, 315–316. http://dx.doi.org/10.1180/minmag.1975.040.311.15

37. Rodríguez-Carvajal, J. (1990) FULLPROF: A Program for Rietveld Refinement and Pattern Matching Analysis, in Abstracts of the Satellite Meeting on Powder Diffraction of the XV Congress of the IUCr: Toulouse (France). 127.

38. Barnett, S.J.; Adam, C.D.; Jackson, A.R.W. (2000) Solid so-lutions between ettringite, Ca6Al2(SO4)3(OH)12•26H2O, and thaumasite, Ca3SiSO4CO3(OH)6•12H2O, Journal of Materials Science 35 [16], 4109–4114. http://dx.doi.org/10.1023/A:1004898623884

39. Barnett, S.J.; Macphee, D.E.; Crammond, N.J. (2003) Extent of immiscibility in the ettringite–thaumasite system, Cem. Concr. Comp. 25 [8] 851–855. http://dx.doi.org/10.1016/S0958-9465(03)00116-1

Publicado

2015-03-30

Cómo citar

Chinchón-Payá, S., Aguado, A., Nugterenc, H. W., & Chinchón, S. (2015). Ataque sulfático externo en hormigones de presa con formación de thaumasita. Materiales De Construcción, 65(317), e042. https://doi.org/10.3989/mc.2015.10513

Número

Sección

Artículos

Artículos más leídos del mismo autor/a

<< < 1 2